Czy oczyszczalnia ścieków może pełnić funkcje edukacyjne?

Dane na podstawie raportu GUS „Ochrona środowiska 2023

W Polsce działa ponad 3 249 komunalnych oczyszczalni ścieków, a z ich usług korzysta już ok. 76% ludności kraju. W miastach wskaźnik ten sięga aż 95%, natomiast na wsiach zaledwie 48%. Nadal jednak około 6% ścieków wymagających oczyszczania nie trafia do systemów oczyszczających. Dane te pokazują, jak istotną rolę odgrywają te obiekty w codziennym funkcjonowaniu społeczeństwa oraz jak duży potencjał edukacyjny w nich drzemie.

Edukacja ekologiczna w oczyszczalniach ścieków

Biologiczne czyszczalnie ścieków to miejsca, w których odpady wodne są przetwarzane i oczyszczane, zanim trafią z powrotem do środowiska. Działanie takich obiektów ma kluczowe znaczenie dla utrzymania czystości wód oraz zdrowia ludzi i ekosystemów. Dlatego też coraz częściej oczyszczalnie ścieków stają się miejscem edukacji ekologicznej, skierowanej zarówno do dzieci, jak i dorosłych.

Badania społeczne pokazują, że świadomość na temat funkcjonowania systemów wodno-ściekowych jest w wielu krajach niska – nawet wśród osób z wyższym wykształceniem. W jednym z badań przeprowadzonych w małej społeczności na greckiej wyspie Leros wykazano, że brak wiedzy o procesach oczyszczania był jedną z głównych barier w akceptacji nowoczesnych systemów gospodarki ściekowej. To potwierdza, że edukacja prowadzona w oczyszczalniach może realnie wpływać na postawy prośrodowiskowe społeczeństwa.

Świadomość ekologiczna społeczeństwa w Polsce

A jak na tle innych krajów prezentuje się sytuacja w Polsce? Dostępne badania pokazują, że Polacy wykazują rosnące zainteresowanie tematyką środowiskową. Naszym zdaniem jest to solidna baza do rozwijania edukacji o gospodarce wodno-ściekowej.

Coraz większa świadomość ekologiczna społeczeństwa sprzyja otwartości na wiedzę dotyczącą procesów oczyszczania oraz odpowiedzialnego korzystania z zasobów wodnych.

Wizyty studyjne i warsztaty

Jednym z najbardziej popularnych sposobów wykorzystania oczyszczalni ścieków jako miejsca edukacji jest organizowanie wizyt studyjnych dla uczniów różnych typów szkół. Podczas takich wizyt uczestnicy mają okazję poznać proces oczyszczania ścieków, dowiedzieć się, jakie substancje są usuwane z wody, a także zrozumieć, jak ważne jest dbanie o środowisko naturalne. Ponadto w oczyszczalniach ścieków organizowane są również warsztaty i szkolenia dla nauczycieli, którzy mogą zdobyć wiedzę na temat ochrony środowiska oraz przekazywać ją swoim uczniom. Dzięki temu nauczyciele są lepiej przygotowani do prowadzenia zajęć związanych z ekologią i ochroną środowiska.

Edukacja społeczności lokalnej

Oczyszczalnie ścieków mogą również pełnić funkcje edukacyjne dla lokalnych społeczności. Organizowanie dni otwartych, podczas których mieszkańcy mają możliwość zwiedzania obiektów i uczestniczenia w prelekcjach na temat ochrony środowiska, pozwala na zwiększenie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Warto również wspomnieć o działaniach informacyjnych prowadzonych przez oczyszczalnie ścieków. Dzięki nim mieszkańcy dowiadują się, jakie działania podejmowane są w celu ochrony ich zdrowia i środowiska naturalnego.

W Katowicach każdego roku do kanalizacji trafia ok. 450 ton śmieci, które w ogóle nie powinny tam się znaleźć, co generuje potrzebę dodatkowych interwencji i usuwania zatorów. Katowickie Wodociągi odnotowują ponad 700 sytuacji rocznie, w których system kanalizacyjny musi być czyszczony z powodu odpadów wrzucanych nieprawidłowo (np. chusteczki, tłuszcze, patyczki, elementy garderoby.

Edukacja prowadzona w oczyszczalniach może więc przyczyniać się do zmniejszenia liczby odpadów nieodpowiednio trafiających do kanalizacji (np. chusteczek, tłuszczów, leków). Obiekty, które prowadzą działania informacyjne, często odnotowują spadek ilości tzw. zanieczyszczeń problemowych nawet o kilkanaście procent. To ma znaczne przełożenie zarówno na koszty eksploatacji, jak i efektywność oczyszczania.

Korzyści z edukacji ekologicznej w oczyszczalniach ścieków

Edukacja ekologiczna prowadzona w oczyszczalniach ścieków przynosi wiele korzyści. Przede wszystkim zwiększa ona świadomość społeczeństwa na temat ochrony środowiska i wpływu, jaki każdy z nas ma na jego stan. Dzięki temu ludzie stają się bardziej odpowiedzialni za swoje działania i są skłonni do podejmowania działań mających na celu zmniejszenie negatywnego wpływu na planetę.

Ponadto edukacja ekologiczna w oczyszczalniach ścieków może przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów produkowanych przez społeczeństwo. Ucząc się o procesie oczyszczania ścieków, ludzie zdają sobie sprawę z konieczności ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów, co może prowadzić do zmniejszenia obciążenia dla oczyszczalni i środowiska naturalnego.

Wreszcie, edukacja ekologiczna w oczyszczalniach ścieków może stać się inspiracją dla młodych ludzi do wyboru kariery naukowej lub zawodowej związanej z ochroną środowiska. W ten sposób przyczynia się ona do kształtowania przyszłych pokoleń specjalistów, którzy będą dążyć do zachowania równowagi ekologicznej na naszej planecie.

Podsumowując, oczyszczalnie ścieków mogą pełnić ważną funkcję edukacyjną, przyczyniając się do zwiększenia świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz kształtowania postaw proekologicznych. Wizyty studyjne, warsztaty dla nauczycieli oraz edukacja społeczności lokalnej to tylko niektóre z działań, które mogą być realizowane w ramach takiego podejścia. Dzięki nim oczyszczalnie ścieków stają się nie tylko miejscem oczyszczania wód, ale również centrum edukacji ekologicznej dla mieszkańców.

Bibliografia:

1. Główny Urząd Statystyczny (2023). Ochrona środowiska 2023. Raport statystyczny dotyczący infrastruktury wodno-ściekowej w Polsce.
2. Investigating public awareness towards wastewater management in a small community (2022). ResearchGate. Badanie świadomości mieszkańców greckiej wyspy Leros dotyczące systemów oczyszczania ścieków.
3. Ministerstwo Klimatu i Środowiska & Ministerstwo Edukacji (2022). Badanie świadomości i zachowań ekologicznych mieszkańców Polski.
4. Katowickie Wodociągi / mojeKatowice.pl (2022).